#047 Mózg Murem Podzielony

Mózg murem podzielony. Tytuł odcinka to nawiązanie do tytułu piosenki zespołu Kult „Mój dom murem podzielony”. Trochę klickbite, a trochę streszczenie odcinka. Bo faktycznie mózg jest podzielony i jeśli nie murem, to na pewno na dwie części. Na stronę prawą i lewą.

Nie jest tak, że u jednych ludzi działa  prawa a u drugich ludzi lewa półkula. Generalnie w praktycznie każde działanie zaangażowany jest cały mózg.

Ale co by nie było, półkule są dwie i faktycznie działają inaczej. I o tym właśnie będzie dzisiejszy odcinek.

Jeden, ale z dwóch podzespołów

Podział na lewą i prawą półkulę jest stary jak świat. No przesadziłam. Jest bardzo stary, bo sięga pramózgów, czyli czasów gdy zwierzęta zaczynały mieć proste układy nerwowe. Już 700 milionów lat temu były one asymetryczne. Zwierzęta od samego początku potrzebowały dwóch równoległych sposobów myślenia. No dobrze, myślenia to za dużo powiedziane. Zwierzęta potrzebowały dwóch różnych sposobów przyjmowania i przetwarzania informacji. Dlaczego? Bo zwierzęta mają dwie stosunkowo różne potrzeby do zaspokojenia. Te potrzeby to: zjeść i nie dać się zjeść.

Dwa sposoby myślenia

Podobnie u nas. Potrzebujemy jednocześnie szerokiej perspektywy i sfokusowanej uwagi. Oba te zadania są kluczowe do przeżycia i jednocześnie pochłaniające. I o zgrozo wykluczające siebie nawzajem! No i żeby jakoś sobie z tym poradzić, mamy jeden mózg, ale podzielony na dwie półkule. Lewa półkula odpowiada za skupienie na detalu, a prawa osadza nas w szerokim kontekście i daje informacje o środowisku.

Dla porządku przypomnę, że dwie półkule choć w ogromnej mierze podzielone, mają jak się komunikować. Pozwala im na to spoidło wielkie, czyli wiązka 300 milionów aksonów.

Mózg murem podzielony – na lewo i na prawo

Podzieliłam to zagadnienie na dziewięć aspektów, żeby było łatwiej zrozumieć. Ale to podział umowny. Bardziej zależy mi, żebyś poczuła, poczuł różnicę w jakości. Zobaczył, że te półkule mają zupełnie inny styl, inne podejście do świata, żeby nie powiedzieć różne osobowości.

1. Otoczenie

Prawa półkula jak już wiesz, cały czas jest uważna na środowisko i zmiany w nim zachodzące. Odbiera świat takim, jak jest. Lewa tworzy model świata i potem z niego korzysta. Stwarza mapy, teorie, algorytmy. Cały czas aktualizuje ten model, ale swoje działanie opiera na nim, a nie rzeczywistym świecie.

2. Na linii czasu

Prawa półkula jest cały czas w teraźniejszości. Lewa antycypuje przyszłość na podstawie modeli rzeczywistości zrobionych w przeszłości.

3. Całość vs. detal

Prawa półkula patrzy na całość. Wszystko widzi jako rzeczy ze sobą połączone. Pojedyncze elementy są dla niej zawsze umieszczone w jakimś kontekście, same z siebie nie niosą pełnej informacji. Lewa przeciwnie, skupia się na pojedynczych obiektach. Analizuje ich cechy, ustala fakty, i określa ich charakterystykę oraz zastosowanie.

4. Kategorie vs unikalność

Lewa strona uwielbia kategorie, szufladki, hierarchie. Każdą sprawę, każdy element rzeczywistości wkłada do odpowiedniego pudełka. Jeśli trzeba nawet coś przytnie i przygnie, żeby się zmieściło. Prawa półkula traktuję każdą rzecz jako jedyną w swoim rodzaju. Prawa patrzy na całość, jednocześnie uznając unikalność każdej rzeczy.

5. Podejście do zadań

Lewa ma podejście mechanistyczne, bez kontekstu, wyabstrahowane od reszty. Skupia się na regułach, przedmiotach i konkretach. Prawa jest bardziej nastawiona na procesy, zmiany, zjawiska świata ożywionego.

6. Przetwarzanie informacji

Lewa półkula myśli w sposób liniowy, przyczynowo skutkowy. Prawa przyjmuje i przetwarza informacje wielowątkowo i równolegle.

7. Wpływ na rzeczywistość

Prawa przydaje się dużo lepiej, jeśli chcemy prawdziwie zrozumieć świat. Lewa jest niezbędna jeśli chcemy w tym świecie coś faktycznie zrobić. Nie przez przypadek większość ludzi jest prawo-ręczna. W końcu lewa strona mózgu odpowiada za kontrolę motoryczną prawej części ciała. Prawa dłoń jakby nie było do dziś służy nam najczęściej do posługiwania się narzędziami i zmieniania dzięki nim świata. A jeśli nie cała prawa dłoń, to przynajmniej prawy kciuk.

8. Ulubione tematy

Lewa lubi przedmioty, fakty, liczby, zasady. Natomiast prawa myśli przez metafory, narracje i symbole. Rozumie ironię, podtekst, czyta między wierszami. Lewa woli zamknięte definicje, dosłowność i jednoznaczność.

9. Komunikacja

Obie półkule mózgu są odpowiedzialne za rozumienie języka, ale u większości ludzi jedynie lewa półkula tworzy mowę, jest w stanie się wysłowić. Tym samym prawa półkula rzadko może dojść do głosu. Prawa wiele czuje, wiele rozumie, wiele dostrzega, ale bez pomocy lewej nie jest w stanie ująć tego w słowa.

Współpraca

Najpiękniejsze jest to, że obie półkule mózgu składają się na Ciebie. I obie sprawiają, że jesteś tym, kim jesteś. Co więcej, robią to tak, że w codziennym doświadczeniu nawet nie zauważasz, kiedy ster przejmuje lewa, a kiedy prawa półkula.